Zwiedzamy Watykan
Watykan: najmniejsze państwo świata
Watykan to najmniejsze państwo świata, jedno z trzech państw-enklaw na świecie (z czego zresztą dwa są na terytorium Włoch). Za datę powstania Państwa Kościelnego przyjmuje się 765 r., a od 1376 roku Watykan zostaje oficjalną rezydencją papieży. W XV, XVI i XVII wieku trwa wielka rozbudowa, w której biorą udział najwięksi ówcześni artyści – Bramante, Ligorio, Michał Anioł, Rafael, Bernini. Wtedy właśnie powstaje Biblioteka Apostolska, Kaplica Sykstyńska i wreszcie Bazylika św. Piotra.
Watykan to państwo, gdzie mniej więcej co dziesiąty obywatel jest wojskowym – a to za sprawą gwardii szwajcarskiej, która pełni w głównie funkcję reprezentacyjną, ale też jej członkowie są odpowiedzialni za ochronę papieża.
To jedyne państwo, które w całości znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, nic więc dziwnego, że to najczęściej odwiedzane państwo świata – statystyki mówią nawet o 5,5 mln turystów rocznie, co przy liczbie mieszkańców poniżej 1000 faktycznie robi wrażenie.
Plac św. Piotra
Plac projektu Berniniego naprawdę robi wrażenie. Otaczają go 284 kolumny i 88 pilastrów. Kolumnadę zdobią figury świętych, których jest aż 140. Na środku placu, jak na wielu rzymskich placach, znajdują się dwie fontanny i egipski obelisk, sprowadzony do Rzymu podobno jeszcze przez cesarza Kaligulę. Przed wejściem do Bazyliki witają nas dwie ogromne figury apostoła Piotra i św. Pawła.
Bazylika św. Piotra
Pierwszy kościół powstał tutaj, podobno w miejscu pochówku św. Piotra, już w IV wieku, ale czas mocno nadwyrężył stara budowlę i w XV wieku została podjęta decyzja o budowie nowej bazyliki. Kolejne projekty budziły wiele kontrowersji, prace trwały zresztą w czasie życia kilku kolejnych architektów i papieży, więc koncepcja architektoniczna zmieniała się kilkakrotnie. Ostatecznie w 1626 roku odbyła się konsekracja nowej bazyliki. Zbudowana na planie łacińskiego krzyża, z ogromną kopułą jest do dziś drugim co do wielkości kościołem na świecie, który może pomieścić nawet 60 tys. wiernych.
Wnętrze jest faktycznie ogromne i jak przystało na barokową świątynię, bogato zdobione. W środku można podziwiać takie dzieła sztuki jak brązowy baldachim nad ołtarzem głównym – dzieło Berniniego i Borrominiego czy „Pieta” Michała Anioła. (Ta wczesna rzeźba Michała Anioła spotkała się ze sporą krytyką. Wielu uważało, że tak przedstawiona Maria jest zbyt młoda na opłakiwanie śmierci dorosłego syna – sami oceńcie). W podziemiach bazyliki znajdują się groby papieskie.
Możliwe jest także wejście na kopułę, skąd roztacza się jedyna w swoim rodzaju panorama Rzymu. Na zwieńczeniu fasady bazyliki znajdują się figury Chrystusa i apostołów. Jeden z moich znajomych zwrócił uwage na to, że z tyłu nie są zbyt precyzyjnie wykonane, co można zobaczyć właśnie będąc na tarasie kopuły. 🙂
Muzea Watykańskie
Skarby tych muzeów gromadzili przez setki lat papieże, z których wielu było pasjonatami i znawcami sztuki, można więc sobie wyobrazić ogrom dostępnych w tym miejscu eksponatów. Nie mniej ciekawe od samych zbiorów są zresztą pomieszczenia watykańskich pałaców, zdobione przez najlepszych mistrzów.
Oczywiście nie można wyjść, nie zobaczywszy Kaplicy Sykstyńskiej. Michał Anioł na zlecenie papieża Juliusza II przez 4 lata przyozdabiał sklepienie kaplicy freskami. Na powierzchni ponad 900 m2 artysta wymalował dziewięć wydarzeń ze Starego Testamentu, przedstawiając około 300 postaci i muszę przyznać, że dzieło robi ogromne wrażenie, mimo tego, że warunki zwiedzania są mało przyjemne (panuje ogromny tłok, a żeby podziwiać sufit oczywiście trzeba zadzierać głowę). Trudno sobie wyobrazić artystę, który maluje na tej wysokości, w tak trudnych warunkach, przez tak długi czas. Ponad 20 lat później na ścianie ołtarzowej Michał Anioł namalował także majestatyczny obraz „Sąd ostateczny”, który także można nadal w kaplicy zobaczyć.
Kolejnym wartym zobaczenia miejscem są Stanze Rafaela – komnaty papieskie udekorowane freskami na zlecenie papieża Juliusza II. Autorem koncepcji jest Rafael. Do dziś nie rozstrzygnięto jednak które z malowideł artysta wykonał samodzielnie, a które zostały namalowane przez jego uczniów. Freski łączą motywy religijne z klasycznymi i są artystycznym głosem w dyskusjach filozoficznych.
Wśród uwiecznionych postaci pojawiają się zarówno historyczni władcy, papieże, filozofowie, artyści, jak i alegorie, teologii, filozofii czy poezji. Znalazło się także miejsce dla samego Rafaela – przyjmuje się, że uwiecznił swoją postać na fresku „Szkoła Ateńska”.
W Pinakotece można zobaczyć „Przemienienie Pańskie” Rafaela, „Św. Hieronima” autorstwa Leonarda da Vinci czy „Złożenie do grobu” Caravaggia. Jest też polski akcent – „Jan Sobieski pod Wiedniem” Matejki.
Idąc obszernymi korytarzami i zwiedzając kolejne galerie można podziwiać zbiory starych map, greckie i egipskie dzieła sztuki, niezwykłe arrasy. Nie sposób podczas jednej wizyty obejrzeć wszystkiego, więc najlepiej wybrać coś z zakresu swoich zainteresowań.
Informacje praktyczne:
Muzea Watykańskie
- Czynne od 9.00 od poniedziałki do soboty od 9.00 – 18.00 (ostatnie wejście o 16.00), w niedzielę muzea są zamknięte, poza ostatnią niedzielą miesiąca)
- Wejście kosztuje 16 euro + dodatkowe 4 euro jeśli robisz rezerwację internetową, która pozwala Ci ominąć kolejkę.
- W ostatnia niedzielę miesiąca wejście jest darmowe, ale mając w pamięci tłumy, jakie są tam codziennie, trudno mi sobie wyobrazić zwiedzanie w ten dzień.
- Nie ma audio przewodnika w języku polskim
- Wszędzie, poza Kaplicą Sykstyńską, można fotografować
- Dodatkowe opcje możesz sprawdzić na oficjalnej stronie: http://www.museivaticani.va i na tej stronie także rezerwuj bilet.
Bazylika św. Piotra
- Wejście do samej bazyliki jest bezpłatne, ale trzeba się przygotować na czekanie w długiej kolejce. Im wcześniej przyjdziesz, tym krócej będziesz czekał, ale swoje odstać trzeba o każdej porze roku.
- Opłata – 7 euro za wjazd na górę i wejście schodami już na samą kopułę (ponad 300 stopni) lub 5 euro za wejście z samego dołu po schodach (ponad 500 stopni).
Źródłem informacji o zabytkach Rzymu są dla mnie pozycje, które polecam poniżej:
Tim Jepson, Dookoła świata. Rzym, Pascal 2003
Wojciech Ponikiewski, Spacerownik historyczny. Rzym i jego czarna arystokracja, Agora SA 2009