Kościół Pokoju w Świdnicy, czyli jak to z tolerancją religijną bywa

Dziś namawiam Was do odwiedzenia jednego z mniej znanych polskich zabytków, który znalazł swoje miejsce na liście UNESCO. O ile prawie każdy słyszał o Zamku w Malborku czy Kopalni Soli w Wieliczce, o tyle historia Kościoła Pokoju w Świdnicy jest raczej mało znana. A szkoda. Co prawda zwykle nie lubię barokowych świątyń, znacznie bliżej mi do surowej, romańskiej estetyki, ale dla Kościoła Pokoju robię mały wyjątek, ze względu na okoliczności jego powstania.

Trochę historii

Kościół Pokoju

Kościół, o którym mowa, powstał na skutek ustaleń pokoju westfalskiego, po wojnie trzydziestoletniej (1618-1648). Dlaczego po tak długiej wojnie ktoś zajmuje się w ramach podpisywania pokoju sprawami takimi jak budowa kościoła? A to dlatego, że wojna trzydziestoletnia była w dużej mierze wojną religijną. O wpływy w Świętym Cesarstwie Rzymskim protestanccy władcy walczyli z katolicką dynastią Habsburgów. Zanim wojna się rozpoczęła, ewangelicy na Śląsku, mimo że ziemie należały do Habsburgów, mogli wyznawać swoją religię. Oczywiście w czasie wojny to się zmieniło.

W 1648 roku, kiedy ostatecznie zdecydowano o zakończeniu walk, król szwedzki wynegocjował przywrócenie protestantom z dziedzicznych ziem Ferdynanda III Habsburga części swobód.

Warunki tolerancji

Wnętrze z zabytkowymi organami

Cesarz w ramach ugody udzielił ewangelikom zgody na budowę trzech kościołów – w Głogowie, Jaworze i Świdnicy. Nie była to jednak zgoda bezwarunkowa. Cesarz postawił następujące wymagania:

• kościół musi stać poza miastem
• nie może swoim kształtem przypominać kościoła ani posiadać dzwonnicy
• musi być wybudowany z nietrwałych materiałów takich jak drewno, słoma i glina
• budowa musi zostać ukończona w przeciągu roku od jej rozpoczęcia.

Zadanie nie było proste, ale wszystkie trzy kościoły powstały. Kościoły w Jaworze i Świdnicy przetrwały do dziś, prawie 360 lat, mimo tak nietrwałego materiału użytego do budowy.

O budynku

Widok na Ołtarz

Kościół w Świdnicy to obecnie podobno największa drewniana barokowa świątynia na świecie. Postał w technologii szachulcowej, co oznacza, że szkielet budynku zrobiony jest z desek, a potem wypełniany gliną. Według informacji przewodnika, także bogato zdobiony ołtarz i ambona, mimo że powstały później, zrobione są z drewna. Świątynia może pomieści 7500 wiernych. Miejsc siedzących jest około 3000, nie tylko w ławkach na parterze, ale przede wszystkim na czterech piętrach galerii, tak zwanych empor.

Własne miejsce w kościelnej ławie

Loża Hochbergów

Niespotykanym elementem jest bogato zdobiona loża usytuowana na wprost ambony. Powstała dla uczczenia rodu Hochbergów, którzy znaczenie przyczynili się do sukcesu budowy, poprzez dostarczenie 2/3 potrzebnego drewna. Co ciekawe, nie tylko loża Hochbergów miała swoich właścicieli. W świątyni każdy dokładnie znał swoje miejsce, które odpowiadało płci i pozycji społecznej i nie była możliwa jego zmiana. Takie miejsce ojcowie zapisywali synom, a matki córkom. Miejsce można było komuś przekazać, ale tylko pod warunkiem, że osoba obdarowana była tej samej płci i pozycji, co obdarowujący. Ot, takie obyczaje…

Kościół może się także poszczycić zabytkowymi organami. Przed wizytą warto sprawdzić, czy w kościele nie będzie odbywał się koncert. W czasie mojej wizyty trwały na przykład przygotowania do międzynarodowego Festiwalu Bachowskiego. Wzięcie udziału w takim koncercie – to by dopiero było coś!

Z ciekawostek warto jeszcze wspomnieć, że w 1989 roku premier Mazowiecki i kanclerz Kohl wspólnie modlili się w tej świątyni o pokój.

Informacje praktyczne:

• Kościół Pokoju w Świdnicy można zwiedzać w miesiącach od kwietnia do października. W tygodniu od 9.00 do 18.00, a w niedziele od 12.00.
• Bilet wstępu kosztuje 10,00 PLN normalny i 5,00 PLN ulgowy.
• Podczas zwiedzania można wysłuchać informacji czytanej przez lektora, co zajmuje około 20 minut.
• Oficjalna strona kościoła: http://kosciolpokoju.pl